Η λέξη «κοινωνιολογία» προκαλεί σε πολλούς συνειρμούς με γραφήματα, έρευνες και βαρετές διαλέξεις. Όμως, αν εμβαθύνει κανείς, γίνεται σαφές: η κοινωνιολογία είναι ένας καθρέφτης που δεν δείχνει μόνο την κοινωνία, αλλά και εμάς τους ίδιους. Και μερικές φορές, αυτό που βλέπουμε, δεν μας αρέσει.
Γιατί μας τρομάζει;
Η κοινωνιολογία μας αναγκάζει να κάνουμε άβολες ερωτήσεις:
-
Γιατί υπακούμε σε κανόνες που δεν μας εκφράζουν;
-
Από πού προέρχονται οι ανισότητες, οι προκαταλήψεις και η βία;
-
Ποιος ελέγχει πραγματικά την κοινωνία – και γιατί;
Δεν περιορίζεται στο να εξηγεί πώς λειτουργεί η κοινωνία. Ξεγυμνώνει μηχανισμούς εξουσίας, ελέγχου και χειραγώγησης. Και μας δείχνει ότι κι εμείς, συχνά άθελά μας, τους συντηρούμε.
Ο φόβος του να αποδομηθείς
Στην κοινωνιολογία, το άτομο δεν είναι μια μοναδική προσωπικότητα, αλλά ένας «κοινωνικός δρών», φορέας ρόλων, κανόνων και στάτους. Αυτό μπορεί να πληγώσει το εγώ μας: μας αρέσει να πιστεύουμε ότι είμαστε ελεύθεροι και μοναδικοί. Η κοινωνιολογία όμως υπενθυμίζει πως πολλά από αυτά που νομίζουμε δικά μας, είναι προϊόντα του περιβάλλοντος, της οικογένειας, του πολιτισμού, των μέσων ενημέρωσης. Κι άρα, προβλέψιμα.
Όταν τα δεδομένα λένε την αλήθεια
Η στατιστική προκαλεί ανασφάλεια. Όταν η έρευνα δείχνει ότι η φτώχεια κληρονομείται ή ότι η βία μαθαίνεται μέσω προτύπων συμπεριφοράς, θέλουμε να κοιτάξουμε αλλού. Η κοινωνιολογία όμως επιμένει: κοίτα. Για να αλλάξεις κάτι, πρέπει πρώτα να το κατανοήσεις.
Ίσως όμως αυτό να είναι και καλό
Το να φοβάσαι την κοινωνιολογία είναι φυσιολογικό. Απαιτεί ειλικρίνεια, κριτική ματιά και διάθεση να αμφισβητήσεις τα «αυτονόητα». Όμως εδώ βρίσκεται και η δύναμή της: δεν είναι καταδίκη, αλλά εργαλείο. Όταν καταλαβαίνεις πώς λειτουργεί η κοινωνία, έχεις και την ευκαιρία να την αλλάξεις.